Eenen Antwerpenaer of wel niet verre daer van,

Want die daer zyn geleerd, ook hollands leezen kan


[40 v°]
1330
-
[...]
[...]
[...]
Ik hoor in dezen stond dat de trompetten steeken,
In 't blaezen voor 't apel, waer ik moet zyn present.
1335
Het nieuws hiervan zal ik uw straks maeken bekend.
Ik kwam op het apel, ik dogt hoe kan 't gebeuren
In eenen Colonel zoo valsch gemoed te speuren.
Dan wierd ik van hem zelfs erkend als brigardier
En hy stool my de graed van onderoffecier.
1340
Daer wierd myn bed nog zael noch eetplaets aengeweezen.
'K had geene compagnie waer ik wierd opgeleezen, [= afgelezen, vermeld]
'K wierd vanden adjudant myne solde betaeld.
Ik was gelyk eene schaep dat zonder herder dwaelt.
'K was ten overtel van all de bregardieren,
1345
'K was niet in den Rang der onderoffecieren.
Doch ik at en dronk met hun en was by hem onthaelt.
Een waere oorlogs deugd in deeze zegenpraelt.
[41 r°]
-
Ik kwam op geen apel, inspektie noch parade.
Ik ging uyt in het kwartier by dagen en by nagt,
1350
Deeze verlaetendheyd was nooyt uyt myn gedagt.
Kolonel noch offecier, niemand zich aen my stoorde,
Ik was daer of dat ik aen niemand toebehoorde.
Dit baerde in myn hert eene Melancolie
En door Droefgunstigheyd vergat ik Mellanie.
1355
Peerden en wapenen het Regiment toevloeyde,
't Getal der mannen dat ook daegelyks aengroeyde.
Waere Rekrueten die en wisten 'er nergens van,
Het peerd nog wapenen zoo men wel denken kan.
Een hollands Regiment de Lancie was gegeeven, [= Aan een Hollands regiment werd de lans toegekend]
1360
Die hadden uyt het poolsch in 't hollands overschreeven
Geheel de torie [= theorie] en uytleg van dit werk,
Hoe dat eenen Lancier ryd in het wapenperk;
Zy hadden in hun tael alles laeten overdrukken
Gelyk aenden polak in alle wapenstukken.
[= De Hollandse rekruten hadden in het Nederlands, vertaald uit het Pools, alles voor de wapenuitrusting van de lansiers laten drukken]
1365
Dit kreig den Kolonel in het Hollands gedrukt,
Maer 't leezen en 't verstaen, dit was aen hem mislukt.
[41 v°]
Hy vroeg eenen man die dit zou konnen translateeren
En uyt het Hollands in het fransc transcribeeren.
Maer in het Regiment daer niemand eenen vond
1370
Die het hollands zoo veer en ook het frans verstond.
Eenen zegt: Kolonel, zonder uw te misnoegen,
'K weet eenen die het nevens 't hollands zal voegen,
Eenen Antwerpenaer of wel niet verre daer van,
Want die daer zyn geleerd, ook hollands leezen kan

[= want wie daar enige geleerdheid bezit, kan ook Hollands lezen en schrijven]
1375
Hy spreekt Frans en daerby ook leezen en schryven,
Dien zou den Kolonel hier in den dienst bedryven [= in dienst stellen, aan het werk zetten].
'Tis Van Der Heyden, dien uw zeer is wel bekend.
Zou deezen Brabancon bezitten dit talent?
Dat men hem zoekt en zegt dat ik hem wel wil spreeken.
1380
Ik was op de Revue uyt het quartier gesteeken,
[zoals gezegd werd Van der Heyden volledig genegeerd; als er revue werd gehouden, deed men alsof hij niet tot het kwartier behoorde]
Maer eenen die my zogt en buyten adem liep
Omdat den Kolonel my tot de leezing riep.
'K kwam daer, 'k zeg «Kolonel, ik ben uw aengebieden [= ik kom mij aanbieden].
Den inhoud van dit, kunt gy my dit bedieden [= verklaren, diets maken],
1385
Want het is eene tael die ik niet en verstaen.
't Is Hollands, Kolonel; wel ja, dat zal wel gaen
[42 r°]
Maer geeft m'een weyning tyd, ik zal het transcribeeren,
Dan kan ik 't geen ik schryf een weyning bestudeeren.
Want weet, heer Kolonel, dat ik branbander ben
1390
En dat ik niet den grond [= ten gronde] der fransche tael en ken.
Maer toch, heer Kolonel, als t' zal geschreeven weezen,
Zult gy het zekerlyk zeer wel verstaen en weezen [= lezen].
Hy ziet my aen en zegt: Duyvel, het doet my pyn
Dat zulke mannen noch slegte sujecten zyn.
1395
Verschoont my, Kolonel, en wilt uw niet verstooren [= vergrammen, kwaad worden],
Gy zyt den eersten die my dit verwyt doet hooren.
Dat men den strafboek van het regiment doorleest,
Of ik voor slegten dienst ooyt ben gestraft geweest.
Men hoorde een geroep ontstaen onder de oude:
1400
Wy hebben nooyt gezien dat zynen moed verflouwde;
In voor of tegenstand hy was den zelven held.
Hy heeft den vyand nooyt ontweeken in het veld.
Deeze getuygenis die koomt my approbeeren [= goedkeuren].
Dat gy zyt in het hert, dat men ziet aen uw kleeren.
1405
Laet deeze passien [= geef niet toe aan de passie van het tweegevecht] daer en weet dat'er [= dat het] voortaen,
Als g'op uw zaeken let, 't zal wel en beter gaen.
[42 v°]
Gaet, ik nieuwsgierig, 't en zal zoo lang niet dueren.
Hy bleef opde revue ten minsten wel twee ueren.
Ik had nog eer gedaen eer ze geyndigt was.
1410
Ik bragt het den Kolonel, die lagte als hy 't las.
't Is goed, 't is wondergoed, 't is wel na myn genoegen,
De poorten die zyn kleyn tegen het wonder voegen
[te verstaan als het wondere toeval ligt op een klein plaatsje]
Nu moet ik anderwaerts [= elders]om geenen taelman gaen,
Als 't in myn regiment alzoo kan zyn gedaen.
1415
Gaet met dit boeksken voort om het te translateeren,
En als er fouten zyn, die zal ik corrigeeren.
Past er wel op en brengt het daegelyks by my,
Hetgeen gy hebt verrigt, maer teekend blad en zy [= de beide zijden].
Kapiteyn, gaet met hem, geeft hem leerzen en kleeren,
1420
Op dat hy in de stad en elders gaet met eere,
En schoon [= ofschoon; hij was tot brigadier gedegradeerd, vers 1338] dat zyn graed nog is als bregardier,
Geeft hem de waepenen van onderoffecier.
Gy weet, hier in Soison zyn allerlye dranken,
Daer is eenen pour boire, en hy gaf my tien franken.
1425
Ik dankte den Kolonel met veel eerbiedigheyd.
Pas wel op uwen dienst en hoopt een beteren tyd.
[43 r°]
Ziet door wat een geval, eene slegte [= eenvoudig] translatie,
Kwam ik den Kolonel wederom in zyne gratie.
Hoe wonder is het niet, het lot van eenen soldaet,
1430
Hy worstelt met de dood waer dat hy gaet of staet



heyd.jpg
quoted text p. 128-131 and comments p. 146 in:
Provinciale Commissie voor Geschiedenis en Volkskunde, "Jaarboek V 1992-1993", 1995, Provinciebestuur van Antwerpen, 250 pp.
more specific, from the article:
R. Van Passen, Gedicht van een Napoleonsolddaat uit Aartselaar, p. 79-147
The rhyming verse (dated around 1835) of François van der Heyden (a soldier in the army of Napoleon) from Aartselaar (just South of Antwerp, belonging to the Duchy of Brabant before being annexed by the French), is subdivided in sections:
  1. Zyne opvoeding en zyn vertrek tot het Derde Regiment Dragonders in Garnizoen te Versailles. (line 4 to 87)
  2. Verblyf te Versaillie. En zyn vertrek naer Chantilly en Verblyf aldaer. (88-207)
  3. Zyne reys na saint Omer, en verblyf aldaer omtrent. Vertrek na Calais. Campoment op den boord vanden Ociaen. Vertrek na saint Venant. Cantonnement in het Graefschap van Artois. (208-282)
  4. Optogt tegen Duytsland. Overtrekken vanden Rhyn. Gevegten by Ulm, Gonsburg, Augsbourg en in geheel Beyeren, Oostenryck, Moraviën. Veldslag by Austerlitz. Naeden veldslag, verblyf in Oostenryck. (283-442)
  5. Het Vinden van de dogter van Duhamel, van Mynheer te Versailles (443-594)
  6. Zyne Reys na Pruysen, Poolen en de gevegten aldaer. (595-737)
  7. De wapenstilstand geschonden door de Russchen. De franschen erneemen hunne posietie. De Russchen gedwongen tot aftogt. Veldslag by Friedland, aftogt der Russchen tot over Der Niemen. By Tilsit prelimenatie van vrede. Cantonnementen in Pruysen, Polen en pommeeren, reys door Vrankryck na spagnie. (738-853)
  8. Optogt na Spagnien. Den aerd der spaenschen en de Gevegten aldaer. (854-947)
  9. Beweeging omtrent Salamanca. Blocus van Rodrigo. Toestand van d'armee, bombardement en overgaef der stad. (948-1087)
  10. Het tienden hoofdstuk, het aenkoomen en verblyf te Soissons. Geval met eenen Jongen offecier. Van het Regiment in hegtenis gesteld in de Gevangenis der stad. Ontslaegen door den ministre van oorlog. Geval waerdoor ik de gratie van den Colonel hebbe erwonnen. (1088-1430)
  11. Het leven van den recruet en daerna het vertrek uyt Vrankryck na Oud Pruyschen. Overtogt van den Nièmen, revue by Wilna, mars van Wilna tot Mozaic. Veldslag by de Moscova, aenkoomen te Moscou. Verblyf aldaer, aftogt uyt Rusland en het aenkoomen te Vrankryck in Soison. (1431-1610)



This page is created as illustration for our pages about Dutch as writing language in the Schelde-Maas-Rhein area.
Created on 2003-01-28, relocated to the Combell server on 2020-10-25
Some texts may be affected by copyrights and eventually need to be removed from this server in the future
© Roger Thijs, Euro-Support, Inc.