dat v'r 't Frans kinne wie euze kristelier

Dat is noe ouch zoe erg neet, es die lui noe mer op hun rekeninge of op hun circulaires neet 't bewies leverde, dat ze zoeväöl Frans kinne es de kooi Latien, um van 't Hollands neet te spreke. En zoe zien ers nochtans debij. Van zoe'ne marchand-tailleur b.v. kreeg iech 'n rekening te zien, woe-op stónd: 6 nieve knopen genaait aan een redingoot, een jilé op niew gevierd en gerippereert.

Op Franse menu's is de taol soms vreiselik aongebrand.

Niemand zal verlange, dat de lui hij allemoal behuurlik Frans kinne; mer van degeen, dee z'n firma in 't Frans annonceert en bove z'n rekeninge zèt, maag me verwachte, dat er ziech neet mèt dom foutieve nota's zal belachelik make.

Somtewijle vroag me ziech aof, woeveur annoncere die lui de geboorte van e keend in 't Frans. 't Zien toch mer invoudige börgerluikes, die met 't Frans niks höbben oet te stoon.

Doa zit get mie achter.

Die mamma van dat kinneke is meistaal iemand, die ziech erg geflatteerd en verierd veult, es bijderhante winkeljuffrouwe, die häör get verkoch höbbe, bij 't oetgoon häör tourope: es-e-bleef Mevrouw. Dat klink häör zoe aongenaom in de oere, dat ze wie dèkser, wie liever in dee winkel geit koupe. Ze liet zich dat hiel gere welgevalle. Mer ziech in 'n advertentie "Mevrouw" heite, dat durf ze neet en daoväör weurd 't Frans, dat eder getrouwde vrouw, hoeg of lieg gezete, Madame tituleert, veur de advertentie gebruuk.

Es euver vreemde taole weurd gesproke, dan liet zich de Mastreechteneer gere aongoon, dat veer allemaol, Mastreechteneers en euverige Limburgers, 'ne bezunderen aonlègk höbbe, um vreemde taole aon te liere. Veer doen dat in veul korteren tied es ander volkere en veer höbbe de zuver oetspraok b.v. van 't Frans, woe eder Hollender mèt blijf euverhoup ligke, dadelik te pakke.

En dat is ouch werkelik 't gevaal. Es 'nen Duitser Frans sprik, dan maak er van de b 'n p en umgekierd van de p 'n b. Certainemang sche combrends tres pien zal er antwoorde, es häöm gevraog weurd, of er Frans versteit en met de besjeidenheid, aon de Germane eige, zal er bijveuge, sche le barle aussi un beu. Klaar!

De Pruuskes van de Rienprovincie, die, persijs wie veer, nog 'n boel Franse bacteries in hun blood zwömme laote en ze zelfs neet wèlle kwiet zien, make ziech ouch aon Fransetaolmassacre neet, of minder schuldig.

Den Hollender, es er Frans sprik, verraojt ziech direk door de oetspraok van de en's, die heer allemaol touslut door z'n tong tege den hiemel te drukke, in plaots van de n zach te laote oetsterreve in z'n neus. Zoedoonde maak er van 't telwoord un en Maastreechse un en bijgevolg zonder 't te wete, 'n ui.

Of 't gebäört, weet ich neet, mer 't zou toch 'n kleinigheid zien um de fout te veurkomme, door de kinder op sjoal de maneer te liere um de franse n behoorlik oet te spreke.

Of v'r bij 't aonliere van ander toale es Frans en Duits, ouch gepriviligeerd zien, maag iech neet zègke en vin 't ouch neet nudig dao-op 'n antwoord te zeuke. Laot v'r us al te vreie stèlle met 't veurrech, dat v'r op de Duitsers höbbe, um Frans te liere en dat v'r op de Franse höbbe, um Duits te liere en dan al hiel kontent zien, es v'r in die twie taole eus gedachte konne oetdrukke, zonder e slech figuur te make. Dat is jummers genóg.

In Holland höbbe v'r de naom, dat v'r 't Frans kinne wie euze kristelier. Laote v'r us tat, in Godsnaom, neet laote wies make. Veur sommige maag dat woer zien, zelfs zullen ers wel zien, die 't Frans nog väöl beter kinne, mer v'r magen us neet trop bereume et Frans te kinne.

Zij, die väöl Frans höbbe geleze, die geweend zien toes Frans te spreke en dat dan ouch gemekelik doen, hove mer werreke van de gooi Franse sjrijvers in te zien, um ziech te euvertuige, dat 't gezegkde "de Franse taol machtig zien" allein op zier weinig persone toupasselik is.

Johan Koenraad Joseph Breuls (1838 - 1923)

Quoted from: H.J.E. Endepols, Mestreechter sproak, Doe zeute taol, derden drök, 1978, Maastricht, Henric van Veldeke & Vroom en Dreesman, 223 pp. p. 54-56